صوبائي وزير شرجيل انعام ميمڻ
محترمه بينظير ڀٽو 8 سال جبري جلا وطني جي بعد 18 آڪٽوبر 2007ع تي وطن واپس پهچي ته ڪراچي ۾ عوام جو سمنڊ اچي ويو هو. ان ڏينهن ماڻهن ۾ هڪ نعرو سڀ کان وڌيڪ بلند ٿي رهيو هو. اهو نعرو هو”ماروي ملير جي بينظير، بي نظير، بينظير“ هي نعرو ماڻهن جو پنهنجو تخليق ڪيل هو. پنهنجي ڌرتي ۽ پنهنجي ماڻهن سان محبت جي وجه سان ماڻهن ئي شهيد بي بي کي ملير (ملير) جي ماروي جو خطاب ڏنو هو.
ماروي سنڌ جي تاريخ، ادب ۽ شاعري جو اهو ڪردار آهي، جيڪو وطن ۽ وطن جي ماڻهن سان محبت جو استعارو آهي. هي ڪرداري ڪنهن ٻي ٻولي ۾ نه آهي. سنڌ جا ماڻهو پنهنجي ڌرتي سان محبت جو اظهار ماروي جي زبان ۾ ڪندا آهن. ٿر جي غريب خاندان جي ماروي پنهنجي وطن ۽ پنهنجي ماڻهن ۾ واپس وڃڻ لاءِ بادشاهه عمر سومرو جي محلات ۾ عيش ۽ آرام جي زندگي ٺڪرائي ڇڏيو هئي. سنڌ جي عظيم شاعر شاهه عبدالطيف ڀٽائي عمر ۽ ماروي جي داستان کي سر ماروي ۾ بيان ڪيو آهي. سنڌ جا ماڻهو حضرت شاهه عبدالطيف ڀٽائي جو هي بيت مستي ۽ سرشاري ۾ دهرايا آهن، جنهن ۾ ماروي بادشاهه عمر سومرو سان مخاطب ٿيندي آهي ته ”مان جيڪڏهن پنهنجي ديس ملهير کان پري تنهنجي ديس ۾ مري وڃان ته اي عمر ڪوٽ جا بادشاهه منهنجو لاش ملهير موڪلي ڇڏ، جيڪڏهن منهنجي لاش ملهير پهچي وئي ته مان سمجهي ويندم ته مون کي نئون جنم ملي ويو.
وطن سان محبت جو استعارو ماروي جي بعد هاڻي شهيد محترمه بينظير ڀٽو آهي. هو صرف سنڌي ٻولي جو ئي نه بلڪي پاڪستان ۾ ٻولي ڳالهائڻ واري هر ٻولي جي شاعري جو اهو ڪردار بڻجي وئي آهي، جنهن جي ذريعي وطن سان محبت جو اظهار ڪيو ويندو. شهيد بي بي پاڻ بادشاهن جي خاندان سان واسطو رکندي هئي. هو سوني جو چمچو منهن ۾ وٺي ڪري پيدا ٿي هئي. هن پنهنجي ڌرتي ۽ پنهنجي ماڻهن جي لاءِ جان قربان ڪري ڇڏي. شهيد بي بي حب وطن واپس اچي رهي هئي ته کين صرف اندازو ئي نه بلڪه يقين هو ته کين قتل ڪيو ويندو. جڏهن 18 ۽ 19 آڪٽوبر 2007ء جي رات جو ان جي استقبال ڪندڙ ميڙ ۾ ان جي ٽرڪ جي سامهون بم ڌماڪا ٿيا، جنهن ۾ 2 سو کان وڌيڪ ڪارڪن شهيد ٿيا ته اهو يقين ۽ پختو ٿي ويو ته پاڪستان ۽ عوام دشمنن قوئتون کين هر حال ۾ قتل ڪرڻ جو فيصلو ڪري چڪيون آهن. ايتري وڏي سانحي جي بعد 19 اڪٽوبر تي بلاول هائوس ڪراچي ۾ پريس ڪانفرنس جي دوران جڏهن ان کان پڇيو ويو ته “ ڇا توهان هاڻي به پاڪستان ۾ رهي ڪري انتخابي مهم هلائيندو؟ “ ته شهيد بي بي ڪنهن بغير وقفي جي گرجدار آواز ۾ چيو ته ” اهي ماڻهو به اهوئي چاهن ٿا ته مان انتخابي مهم نه هلايان ۽ واپس هلي وڃان. اهي ماڻهو چاهن ٿا ته ملڪ ۾ حيقيقي جمهوريت بحال نه ٿئي پر هاڻي جيڪڏهن جمهوريت بحال نه ٿي ته پاڪستان لاءِ خطرا وڌي ويندا. مان پنهنجن ماڻهن سان گڏ رهندم. ” اهڙي قدر بهادري ۽ دليري جي تاريخ ۾ ڪوئي مثال ناهي ملندي. 18 آڪٽوبر سانحي جي بعد هر جلسي عام کي خطاب ڪندي شهيد بي بي هي جملو ضرور چيو ته ” اسان جو جيئڻ ۽ مرڻ ماڻهن سان گڏ آهي. ”27 ڊسمبر 2007ء تي هن ماڻهن جي درميان پنهنجي زندگي جي آخري سانس ورتي ۽ شهيد ٿي وئي.
شعوري طور تي موت کي قبول ڪرڻ ڪوئي آسان ڪم نه آهي. هي اهي ماڻهو ڪري سگهن ٿا، جيڪي مٽي جي خوشبو کي محسوس ڪري سگهندا آهن. پنهنجي ڪتاب” مفاهمت“ ۾ هڪ جڳهه شهيد محترمه بينظير ڀٽو لکي ٿي ته ” مان پنهنجي والد جي گرفتاري، قيد ۽ قتل جو عذاب برداشت ڪيو هو ۽ خبر هئي ته روح جي اهڙا زخم ڪڏهن به ناهن ڀريا ويندا. پنهنجي والد جي موت تي جيڪي تڪليف مون برداشت ڪئي، ان سان پنهنجي ٻارن کي بچائڻ لاءِ ڪجهه به ڪري سگهان پئي. مان پنهنجي ماڻهن کي نٿي ڇڏي سگهان. ” شهيد بي بي کي پنهنجي ٻارن سان محبت هئي. هو پنهنجي موت کان پنهنجي ٻارن کي ان تڪليف ۾ نه وجهڻ چاهي پئي، جنهن تڪليف کان هو پنهنجي والد شهيد ڀٽو جي موت کان تڪليف جو شڪار ٿي. پر شهيد بي بي پنهنجي اولاد کي به وڌيڪ پنهنجي ڌرتي ۽ پنهنجن ماڻهن سان محبت جو اهو ثبوت ڏنو ته تاريخ ۾ هر وطن پرست ۽ عوام دوست ان تي فخر ڪندو رهندو.
تلگو ٻولي جي عظيم شاعر ششدر شرما وطن ۽ ماڻهن سان محبت جي فلسفي کي هڪ وڏي نظم ۾ بيان ڪيو آهي. ان نظم جو اردو ترجمو“ منهنجي ڌرتي منهنجا ماڻهو“ جي عنوان سان ڪيو ويو آهي. اهوئي نظم شهيد محترمه بي نظير ڀٽو جي سوچ ۽ فلسفي جو بهترين اظهار آهي. شهيد بي بي پاڻ به انگريزي ۾ هڪ وڏو نظم لکيو، جنهن جو هڪ مصرعو هي آهي، مان به هڪ ماروي آهيان پنهنجن ماڻهن جي .” شهيد بي بي جو ملڪ ملير پوري وادي سنڌ آهي. ان جو ملڪ ملير سنڌ به آهي، پنجاب، خيبرپختونخواه ۽ بلوچستان به آهي. گلگت بلتستان ۽ ڪشمير به آهي. اها وجه آهي ته 18 آڪٽوبر 2007ء تي پوري پاڪستان کان آيل هر ٻولي جي ماڻهن هڪ ئي نعرو لڳائي رهيا هئا.” ماروي ملهير جي- بينظير بينظير.“ يعني ماروي ملهير جي. بينظير بي نظير. هي ماروي ئي ٻڌائي سگهي ٿي ته مٽي جي محبت ۾ سڀ ڪجهه ڪيئن قربان ڪيو ويندو آهي. مٽي مان هي اها محبت نه آهي، جنهن کي نام نهاد ”محب وطن تحريڪ“ هلائڻ وارن جي سوچ هوندي آهي. ماروي ۽ ملهير جو تعلق آهي، اهڙي طرح بي نظير ۽ پاڪستان جو رشتو آهي. پورو پاڪستان ملهير آهي ۽ بي نظير ان جي ماروي آهي. شهيد محترمه بينظير ڀٽو پاڪستان جي هر زبان ۾ ڌرتي ۽ ماڻهن سان محبت جو استعاره آهي. هو نه صرف ادب ۽ شاعري جو عظيم ڪردار آهي بلڪي پاڪستان جي تاريخ جو فخر آهي.
