ملير/ گڏاپ (رپورٽ:ثناءُ الله شيخ/ محمد علي خاصخيلي) سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه گڏاپ پھچي نيورو نفسياتي اسپتال جي پيڙهه جو پٿر رکڻ واري تقريب ۾ شرڪت ڪئي. تقريب ۾ صلاحڪار مرتضيٰ وهاب. سيد ناصر حسين شاهه. ساجد جوکيو. عبدالحڪيم بلوچ. ظفر عباس. نور حسن جوکيو ۽ ٻيا پڻ موجود هئا، سند جي وڏي وزير جو گڏاپ پهچڻ تي ٻارڙن جي آدم اسپتال جي عھديدارن مفتي محمد فرحان، ڊاڪٽر شائق علي، ڊاڪٽر طارق ابراهيم ۽ سيد وسيم قادري سندس استقبال ڪيو.ان موقعي تي سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه تقريب کي خطاب ڪندي چيو ته پاڪستان ۾ ذهني صحت بابت آگاهي ۽ خدمت هڪ وڏو مسئلو آهي، انگن اکرن موجب پاڪستان ۾ 15 لک کان وڌيڪ ماڻهو ذهني بيمارين جو شڪار آهن، جڏهن ته صحت جي حوالي سان تمام ٿورڙا ماڻهو آهن. مسئلا مناسب علاج حاصل ڪري سگھن ٿا جيڪي انهن جي ضرورت آهي. سنڌ حڪومت صحت جي سهولتن تي وڏي پئماني تي سيڙپڪاري ڪئي آهي، گذريل ڪجهه سالن ۾ 701 بسترن تي ٻڌل 31 نيون اسپتالون قائم ڪيون ويون، 108 موجوده اسپتالن کي اپ گريڊ ڪري 771 بسترن تي مشتمل بنيادي صحت جي سهولتن جي فراهمي لاءِ سنڌ حڪومت مالي سال 23 – 23 ۾ 23.334 بلين رپيا صحت لاءِ مختص ڪيا آهن. 2022ع ۾ سنڌ دماغي صحت ايڪٽ 2013 متعارف ڪرايو ويو.سنڌ مينٽل هيلٿ اٿارٽي (SMHA) 2017ع ۾ قائم ڪئي وئي، اٿارٽي کي دماغي صحت ۽ ذهني بيمارين جي روڪٿام بابت سمورن معاملن کي نبيرڻ جو اختيار حاصل آهي هن وڌيڪ خطاب ڪندي چيو ته سنڌ صوبو ذهني صحت لاءِ قانون سازي ۽ اٿارٽي قائم ڪرڻ ۾ اڳڀرو آهي ۽ان اٿارٽي کي قائم ڪرڻ ۾ اڳڀرائي 10 رڪني ڪميٽي جي سفارش تي ڪئي ماهرن جو چوڻ آهي ته سنڌ حڪومت سر ڪاواسجي جهانگير انسٽيٽيوٽ آف سائڪيٽري (SCJIP) قائم ڪيو، جيڪو لياقت يونيورسٽي ميڊيڪل اينڊ هيلٿ سائنسز (LUMHS) ڄامشورو سان لاڳاپيل هڪ خودمختيار ادارو آهي، جنهن کي تبديل ڪرڻ جو فيصلو ڪيو، دماغي صحت بابت سنڌ حڪومت جي ٽيلي هيلپ سروس هڪ اهم قدم آهي، هي سروس ليڊي هيلٿ ورڪرز ذريعي نفسياتي مريضن کي مختلف صحت جي ماهرن سان ڳنڍيندي آهي، هي عالمي معيار جي پهرين نيورو سائڪيٽريڪ اسپتال ٿيڻ وڃي رهي آهي، اسپتال ۾ سهولتون موجود آهن. سڀني عمر جي گروپن لاءِ. مريضن لاءِ معياري صحت جون خدمتون مهيا ڪيون وينديون، نوجوانن جي نفسيات، بالغ، جراثيم جي سنڀال ۽ منشيات ۽ شراب جو علاج موجود هوندو.150 بسترن جي هيءَ اسپتال ماسٽر پلان تحت قائم ڪئي پئي وڃي، جنهن ۾ مريضن کي بهترين طبي سهولتون مهيا ڪرڻ لاءِ ٻاهران مريضن جون سهولتون ڏنيون وينديون، اسپتال ۾ علاج، صلاح مشورا، دوائن جي انتظام ۽ بحاليءَ جون سهولتون فراهم ڪيون وينديون، صحت جي سهولتن جي سخت ضرورت آهي. ملڪ ۾ وڌندڙ گهرج کي پورو ڪرڻ لاءِ تربيت يافته نفسيات جي ماهرن ۽ صلاحڪارن جي کوٽ آهي، هيءَ اسپتال هڪ ميگا شهر جو نقشو آهي، جنهن ۾ ملڪي ۽ غير ملڪي مريضن جو علاج به شامل آهي، هي اسپتال اڪثر سهولتن جو خاڪو آھي. داخل مريضن ۽ ٻاھرين مريضن جي علاج سميت، CoA جو مقصد بائيپولر. اٽسٽڪ. شيزوفرينڪ. پريشاني. ذھني دٻاء. اليڪٽرو. ڪنولسيو. ٿراپي. عوارض جو علاج ڪرڻ آھي ۽ ان لاء اسان جو مقصد ملڪ جي بهترين دماغي صحت جي تحقيقاتي اسپتال بڻائڻ آهي، اسپتال ۾ ذاتي دوائن، دماغي محرڪ ۽ ٻارن جي دماغي صحت تي ڌيان ڏيڻ لاءِ هڪ مرڪز هوندو، سينٽر ۾ دماغي تصويري هوندي جيڪا دماغي ڪيمسٽري تي ڌيان ڏيندو، پڙهائيندو. دماغ جي ڍانچي، ڪم ۽ رويي جو مرڪز، دماغ جي محرڪ جو علاج ڪندو مقناطيسي قبضي واري علاج (MST)، اليڪٽروڪونولسيو ٿراپي (ECT) ۽ بار بار ٽرانسڪرينيئل ميگنيٽڪ اسٽيموليشن (RTMS) ذريعي مداخلت دماغي محرڪ جو علاج ڪندي، اسان چاهيون ٿا ته هي اسپتال مزاحمتي ڊپريشن ۾ مبتلا ماڻهن لاءِ هڪ اميد بڻجي، بدقسمتي سان آٽزم ۽ ٻين پيدائشي خرابين کي پاڪستان ۾ پاليسي سازن پاران ڌيان نه ڏنو ويو آهي.سنڌ جي وڏي وزير چيو ته هن فيلڊ ۾ موجوده پروفيشنلز آٽزم جي بنيادي خاصيتن بابت مختلف غلط فهميءَ جو شڪار آهن، جيڪو پاڪستان ۾ آٽزم جي مرض ۾ مبتلا ٻارن جي صحت ۽ بهتري لاءِ هڪ وڏي رڪاوٽ آهي، خاص طور تي CoA جي ڪوششن ۾ وڌيڪ زور شامل آهي. دوائن ۾ آٽزم اسپيڪٽرم جي خرابين تي، ٻارن ۽ ذهني معذورن جي خاندانن لاءِ صحت جي سائنس جي نصاب تي وڌيڪ ڌيان ڏنو وڃي ٿو، جيڪي سڀ آٽزم جي ابتدائي سڃاڻپ ۽ تشخيص کي وڌائيندا.سينٽر جي هڪ ٻي خصوصيت منشيات جي استعمال ۾ مبتلا ماڻهن جو علاج ۽ بحالي آهي، سهولتن جي فراهمي لاءِ سينٽر جي سڀ کان اهم خصوصيت نفسيات جي ماهرن جي اپ گريڊيشن لاءِ تعليمي سهولتون فراهم ڪرڻ، نفسيات جي ماهرن سان گڏ پيرا ميڊيڪل اسٽاف کي انٽرنيشنل ڊپلوما جون سهولتون فراهم ڪرڻ آهي.سينٽر جي سڀ کان اهم خصوصيت نفسيات جي ماهرن جي اپ گريڊيشن لاءِ تعليمي سهولتون فراهم ڪرڻ آهي، نفسيات جي ماهرن سان گڏ پيرا ميڊيڪل اسٽاف لاءِ انٽرنيشنل ڊپلوما جي سهولت مھيا ڪرڻ آھي. CoA ڪراچي کي نيوروپائيڪائٽرڪ سينٽر قائم ڪرڻ لاءِ چونڊيو آهي، ڪراچي هڪ اهڙو مرڪز آهي جتي سڄي پاڪستان مان ماڻهو علاج لاءِ اچن ٿا، ڪراچي ۾ ذهني صحت جا وڌيڪ مسئلا آهن، ڇاڪاڻ ته اها وڏي آبادي وارو شهر آهي، ان کان علاوه 100-150 بسترن کان علاوه به آهي. هي هاسٽل 50 ڪمرن تي مشتمل هوندو، هي هاسٽل مريضن جي رجسٽريشن ۽ ٽريڪنگ لاءِ جديد ڪمپيوٽرائيزڊ سروسز سان ليس هوندو، جنهن جو مقصد بائيپولر، آٽسٽڪ، شيزوفرينڪ ڊپريشن، اليڪٽرڪونولسيو ٿراپي جي بيمارين جو علاج ڪرڻ آهي.CoA جو مقصد ملڪ جي بهترين دماغي صحت جي تحقيقاتي اسپتال بڻائڻ آهي، اسپتال ۾ ذاتي دوائن، دماغي محرڪ ۽ ٻارن جي دماغي صحت تي ڌيان ڏيڻ لاءِ هڪ مرڪز هوندو، سينٽر ۾ دماغي تصويري هوندي جيڪا دماغي ڪيمسٽري تي ڌيان ڏيندو، پڙهائيندو. دماغ جي ڍانچي، ڪم ۽ رويي جو مرڪز، دماغ جي محرڪ جو علاج ڪندو مقناطيسي قبضي واري علاج (MST)، اليڪٽروڪونولسيو ٿراپي (ECT) ۽ بار بار ٽرانسڪرينيئل ميگنيٽڪ اسٽيموليشن (RTMS) ذريعي انٽروينيشن سان دماغ جو علاج ڪيو ويندو. هن وڌيڪ چيو ته اسان چاهيون ٿا ته هي اسپتال مزاحمتي ڊپريشن ۾ مبتلا ماڻهن لاءِ هڪ اميد بڻجي وڃي، بدقسمتيءَ سان پاڪستان ۾ پاليسي سازن پاران آٽزم ۽ ٻين پيدائشي بيمارين تي ڌيان نه ڏنو ويو آهي، جنهن کي سمجهي سگهجي ٿو ته اها صحت ۽ بهتري جي راهه ۾ هڪ وڏي رڪاوٽ آهي. پاڪستان ۾ آٽزم ۾ مبتلا ٻار. اهو ضروري آهي ته آٽزم جي فرق کي منهن ڏيڻ لاءِ قدمن جي نشاندهي ڪري ان جو تدارڪ ڪرڻ ضروري آهي. CoA جي ڪوششن ۾ شامل آهي دوائن ۾ آٽزم اسپيڪٽرم جي خرابين تي وڌيڪ زور، ٻارن ۽ خاندانن لاءِ صحت جي سائنس جي نصاب تي وڌيڪ ڌيان ڏيڻ ذهني معذوري سان، اهي سڀ ڪجهه آٽزم جي ابتدائي تشخيص ۽ تشخيص کي وڌائيندو، سينٽر جي ٻي خاصيت منشيات جي عادي ماڻهن جي علاج ۽ بحالي آهي. . CoA وٽ ماهرن جو پنهنجو بنيادي ادارو هوندو جيڪو نامور نفسيات جي ماهرن ۽ ٻين جي هٿان هوندو، جيڪو امڪاني نفسيات جي ماهرن ۽ پيرا ميڊيڪل اسٽاف کي بين الاقوامي ڊپلوما جي فراهمي کي آسان بڻائي ٿو، مرڪز جي سڀ کان اهم خصوصيت نفسيات جي ماهرن جي اپ گريڊيشن انهن لاءِ تعليمي سهولتون مهيا ڪرڻ آھي. نفسيات جي ماهرن سان گڏ پيرا ميڊيڪل اسٽاف کي انٽرنيشنل ڊپلوما جي سهولت ڏيڻ لاءِ CoA ڪراچي کي نيوروپائيڪائٽرڪ سينٽر قائم ڪرڻ لاءِ چونڊيو آهي، ڪراچي اهو مرڪز آهي جتي سڄي پاڪستان مان ماڻهو علاج لاءِ اچن ٿا، شهر جي گهڻ آبادي هجڻ سبب صحت جا مسئلا تمام گهڻا آهن. مريضن لاءِ 100 کان 150 بسترن تي مشتمل 50 ڪمرن تي مشتمل هاسٽل به نه رڳو سنڌ ۾ پر پوري پاڪستان ۾ جديد ترين سهولتن جو مرڪز بڻجندي.
